بانکداری الکترونیک دارای مزایای بسیاری می باشد که می توان از دو جنبه به آنها نگریست. یکی جنبه مشتریان و یا مصرف کنندگان خدمات بانکی که از این منظر میتوان به کاهش هزینه ها،کاهش اتلاف زمان،دسترسی سریع و آسان به خدمات بانکی و کاهش استرس اشاره کرد.دوم از دید بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری که از این منظر نیز می توان به جلب و حفظ مشتریان بیشتر، افزایش کارایی، افزایش خوشنامی و اعتبار در ارائه خدمات، جستجو و به دست آوردن مشتریان جدید، گسترش محدوده فعالیت بانک حتی در سطح بین الملل و رقابت پذیری بیشتر اشاره کرد. اما، از همه مهمتر می توان به تسهیل و گسترش تجارت الکترونیک اشاره نمود. بانکداری الکترونیک یک تهدید برای بانکهای سنتی و یک فرصت برای بانکهای نوآور می باشد.
تاریخچه بانکداری الکترونیک جهان به سال 1918 بر میگردد که آن زمان از طریق تلگراف انتقال وجه صورت می گرفت در حالیکه در کشور ما سابقه فعالیت بانکداری الکترونیک به سال 1350 بر میگردد و آنهم فقط به وسیله دستگاههای خودپرداز انجام می شد. اگر به این 37 سال بنگریم خواهیم دید که شتاب رشد بانکداری الکترونیکی در کشور ما بسیار کند بوده است و گواه آن وضعیت موجود و وجود تعداد برگهای فراوان اسکناس در کشور میباشد که خود بیانگر نبود بانکداری الکترونیک در کشور است. شاید یکی از دلایل عمده عدم تحقق تجارت الکترونیک در کشور ما عدم تحقق شیوه های مختلف بانکداری الکترونیک می باشد. لذا برای توسعه تجارت الکترونیک و پیوستن به سازمان تجارت جهانی داشتن بانکداری الکترونیک از الزامات اساسی کشور می باشد. توسعه بانکداری الکترونیک خود مستلزم داشتن زیرساختهای مناسب تکنولوژیکی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی می باشد.
بانکداری الکترونیک اگر به نحو صحیح پیاده سازی و اجرا گردد می تواند مانع اساسی اختلاس و فساد اداری در بانکها باشد. همچنین کاهش هزینه های دولت را در پی خواهد داشت. از طرفی بانکداری الکترونیک یکی از ابزارهای مهم برقراری عدالت اجتماعی در جامعه ما می باشد.
برای تحقق بانکداری الکترونیک می بایست نظام بانکداری و نظام بانکی کشور دچار تحول و دگرگونی اساسی گردد. که این تحولات می تواند شامل اتوماسیون امور پشت باجه، اتوماسیون امور جلوی باجه، اتوماسیون تبادل وجوه و سرمایه، اتصال مشتریان به بانکها و حسابهای خود و در کل یکپارچه سازی نظام و سیستم بانکی کشور گردد. بوسیله بانکداری الکترونیک قیمت تمام شده محصولات و خدمات کاهش چشمگیری خواهد یافت که این امر به توسعه تجارت الکترونیک کمک خواهد نمود.
دولت الکترونیک اینگونه تعریف شده است:" استفاده سازمانهای دولتی از فنآوری اطلاعات جهت ارائه و توزیع خدمات و اطلاعات به صورت تمام وقت با کمترین زمان و هزینه و کیفیت عالی و بدون حضور فیزیکی به دولت، کسب و کارها و ملت". در دولت الکترونیک شهرهای الکترونیک را داریم و در این شهرها نیز خدمات الکترونیک متنوعی ارائه می گردد. یکی از مهمترین این خدمات بانک الکترونیک و بانکداری الکترونیکی می باشد. در بانکداری الکترونیک روشهای الکترونیک در ارائه خدمات جایگزین روشهای سنتی می گردد. به عنوان مثال می توان از ضمانت الکترونیک نام برد که این امر یا بوسیله امضای دیجیتال صورت می پذیرد یا به روشی ساده تر به جای آوردن ضامنها و چکها و سفته های متعدد می توان با فیلم برداری کوتاه از مشتری یا ضامن ها در حین تعهد و ضمانت پرداخت وام و ثبت آن در آرشیو بانک، از این مدرک به عنوان ادله الکترونیک که در همه جا نیز قابل اثبات می باشد استفاده نمود.
امروزه بانکداری الکترونیک یک نیاز نیست بلکه یک ضرورت است.
بانکداری الکترونیک شاخه‌های مختلفی دارد که عبارتند از :
1- بانکداری اینترنتی (مجازی)[1]
2- بانکداری مبتنی موبایل[2]
3- بانکداری مبتنی بر تلفن ثابت
4- خدمات بانکی مبتنی بر FAX
5- خدمات بانکی مبتنی بر ATM[3]
6- خدمات بانکی مبتنی بر POS
در این راستا ابزارهای مختلفی جهت انجام این امور وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از کامپیوترهای شخصی، تلفنهای ثابت و همراه، ماشینهای خودپرداز، کیوسکهای بانکی، رایانه های قابل حمل و ...
در این مقاله به برخی از این شاخه ها و اهم آنها یعنی بانکداری مجازی خواهیم پرداخت.
بانک مجازی
بانک مجازی را می توان به اسامی مختلفی نامید. از قبیل: بانکهای کاملا اینترنتی، بانکهای آنلاین، بانکهای بدون شعبه فیزیکی، بانکهای بدون ساختمان(بدون آجر و ملات[4] برخلاف بانکهای سنتی که آنها را بانک آجر و ملاتی مینامند) ،بانکهای از آجر به کلیک[5](بانکی که ساختمان ندارد و برای ورود به آن احتیاج نیست وارد ساختمان شد بلکه با یک کلیک موس وارد آن میشویم) و .... یک بانک مجازی به مؤسسه ای اطلاق می شود که اصولاً خدمات بانکداری خود را از طریق اینترنت به مشتریان ارائه می کند و این بانک با بانکهای موجود که از اینترنت و سایر ابزار الکترونیک به عنوان کانالهای ثانویه برای ارائه خدمات و محصولات خود به مشتریان استفاده می کنند، تفاوت دارد.بانک مجازی مولود بانک الکترونیک می باشد که با تحقق آن بانکداری دچار تحول عظیمی می گردد تا آنجا که احتمال می رود روزی بانکهای فیزیکی و بانکداری سنتی منسوخ گردد. در بانک مجازی احتیاج به هیچ واسطه و تحویل دهنده ای نمی باشد بلکه مشتری مستقیماً از طریق اینتر نت با بانک ارتباط برقرار کرده و تراکنشهای مالی خود را انجام می دهد.
اولین بانک کاملا مجازی دنیا در سال 95 در جورجیای آمریکا و اولین بانک مجازی اروپا در دوبلین در سال 99 و اولین بانک مجازی آسیا در سال 2000 در سنگاپور بنیان شده است و با نگاهی به لیست این بانکها می بینیم که اکثریت آنها در کشور امریکا قرار دارند و شاید یکی از دلایلش زیرساخت مناسب سخت افزاری و عوامل فرهنگی در آن کشور است.
در برخی از کشورها مانند اتریش، کره و سنگاپور بیش از 75% بانکها خدمات اینترنتی به مشتریان ارائه می نمایند. بانک مجازی باعث می شود که وقت که مهمترین سرمایه انسان است تلف نشود.
]بانک مجازی بانک فرداست.[
بانک مجازی (از نظر مشتری) بانکی است بدون ساختمان فیزیکی که به طور کامل بر بستر اینترنت قرار دارد و خدمات قابل قبولی را در چهارچوب مقررات و قوانین بانکهای سنتی عرضه می کند.
در بانک مجازی امنیت و مدیریت ریسک از حیاتی ترین موارد می باشد. بانکداری آنلاین امروزه تکنولوژی اطلاعات را برای دادن انتخابهای متعدد به مشتریان به کار می گیرد. برخی از این انتخابها عبارتند از صرف زمان فراوان در مقابل تسریع در امور بانکی همچنین اوضاع کاغذ بازیهای بانکهای سنتی و عدم کارائی در مقابل دقت و کارآیی بیشتر. ظهور اینترنت و افزایش جمعیت و تعداد استفاده کنندگان از کامپیوتر برای صنعت بانکداری چالشها و فرصتهایی را در برداشته است.امروزه مشتریان از طریق کامپیوترهایشان به اینترنت وصل می شوند و به راحتی به انجام امور بانکی می پردازند. بانک مجازی یک ابزار ارزش افزوده قدرتمند برای جذب و نگهداری مشتریان جدید در یک محیط بانکداری شدیداً رقابتی می باشد در بین انواع بانکداری ها بانک مجازی یک مزیت رقابتی قوی محسوب می شود که از سایر روشهای بانکداری مؤثرتر و بهینه‌تر می باشد.
امروزه اغلب بانکهای بزرگ کشورها و بسیاری از بانکهای منطقه ای و یا بانکهای کوچکتر خدماتشان را از طریق آنلاین ارائه می کنند که به طور مختلف آن را به عنوان بانکداری مبتنی بر PC، بانکداری در خانه و یا بانکداری اینترنتی می نامند.
روش تمییز دادن بانکهای سنتی (Brick - and - mortar) از بانکهای مجازی (Brick - to - click) این است که بانکهای مجازی هیچ شعبه فیزیکی و هیچ شخص تحویلداری ندارند. یکی از چالشهای صنعت بانکداری این است که این کانال جدید خدمات بانکی برای مشتریان هنوز قابل اطمینان نیست و یا اینکه درک و استنباط صحیحی از آن ندارند در نتیجه نیروی بانک از این تلاش فراوان برای جلب اعتماد و تولید عایدی تحلیل می رود. اکنون اغلب بانکهای مجازی به صورت کاملاً امن و به صورت کاملاً کارکردی خدمات را به صورت رایگان و یا با هزینه اندک ارائه می کنند.
]بانک مجازی یک کسب و کار هوشمندانه میباشد.[
در آینده ای نزدیک بانکداری اینترنتی به عنوان یک ATM همه جائی مورد قبول واقع می شود.
بانک مجازی باعث صرفه جویی در هزینه ساختمانهای شعبات بانک و هزینه پرسنلی از قبیل تحویلداران می شود که این موارد باعث افزایش بازدهی می گردد.
بانکداری اینترنتی به یک دلیل مهم در حال رشد است و آن اینکه مردم به انجام معاملات و داد و ستد هایشان از طریق اینترنت عادت کرده اند و آنها از این آسودگی و تسهیلات کنترل پولشان که توسط بانک مجازی در اختیارشان قرار می گیرد لذت می برند و رضایت کامل دارند..
شاید بزرگترین مزیت بانک مجازی سرعت انجام امور بانکی باشد.به عنوان نمونه می توان برخی امور را اتوماتیک انجام داد. مثلاً بگوییم فلان تاریخ مبلغ 20 دلار را اتوماتیک به حساب فلان بانک به ازای اقساط وام واریز کند و صورت حساب دریافت کند. اینکار بوسیله سرویسی که در اغلب بانکهای مجازی تعبیه شده است صورت می پذیرد (مثلا در سایت بانک دکمه Bill pay برای پرداخت اتوماتیک استفاده می شود). وارد آن محیط شده ثبت نام کرده و شماره حسابها و مبالغ موردنظر را وارد کرده و تاریخ پرداخت مورد نظر را هم می دهیم.آنگاه در تاریخ تعیین شده،مبلغ تعیین شده به صورت اتوماتیک و بدون دخالت ما به حساب تعیین شده واریز میگردد.
برای استفاده از سیستم بانک مجازی مسلماً نیاز به یک سری تجهیزات مناسب می باشد. مثلاً وسیله ارتباط با اینترنت فراهم باشد، سرعت اینترنت مناسب باشد، کامپیوتر مناسب باشد ، وجود چاپگر هم می تواند برای چاپ برخی مدارک مفید باشد.
مزایای بانکداری مجازی
- آسودگی و تسهیلات : برخلاف بانکهای سنتی که در شبانه روز اکثر ساعات را تعطیل میباشند، سایت بانک مجازی هرگز بسته و تعطیل نیست و در 24 ساعت روز و هفت روز هفته فعال است و با یک کلیک وارد آن می شویم.
- فراگیر بودن : بانک مجازی از همه نقاط کشور و دنیا قابل دسترس است و هر کجای دنیا به مشکل مالی برخوردیم به راحتی به سایت وارد شده و به انجام فعالیت بانکی می پردازیم.
- سرعت تراکنش : سرعت انجام عملیات در این بانک بسیار بالاست و معمولاً از ATM هم سریعتر می تواند پردازش نماید.
- کارایی : می توان به تمام حسابهای بانکی خود دسترسی داشت و آنها را مدیریت کرد.
- اثربخشی: بسیاری از سایتها و بانک مجازی ابزارهای هوشمند و خبره ای را ارائه می کنند مانند اخطاردهنده میزان موجودی ، سند و سبد دارایی ، برنامه های مدیریتی برای کمک به مدیریت دارائی ها.
- امنیت بالای اجرای اعمال بانکی.
- صرفه جوئی در زمان.
- آسان باز کردن حساب: به راحتی و در حالی که در خانه ایم می توانیم وارد سایت بانک مجازی شده حساب باز کنیم و فرم مربوطه را پر کنیم و کلمه عبور بدهیم و به همین راحتی صاحب حساب در آن بانک شویم.
- ارزانی خدمات و نگهداری آن: هیچ ساختار فیزیکی ندارد و سرباره اضافی کمی خواهد داشت(معمولا ندارد) و هزینه های مثل دریافت اضافی را حذف می کند. مثلاً بانکهای سنتی و معمولی مشتریان را ترغیب به استفاده از اینترنت برای دریافت صورتحساب و پرداخت صورتحساب کرده و تبلیغات هم انجام میدهند که اینگونه خدمات اینترنتی ما رایگان است و رایگان بودن را "مزیت" می دانند در صورتیکه بانک مجازی مملو از اینگونه مزایا میباشد.
- اطلاع رسانی فراگیر و اثربخش: بانک مجازی به ما اجازه می دهد که خدمات و معاملات را به خوبی و به راحتی مقایسه و ارزیابی نماییم. زیرا به راحتی می توان به سایت سایر بانکها مراجعه نمود و از قوانین و مشوقها و جاذبه های آنها مطلع شد. مثلاً چه نوع کارت اعتباری ارائه میدهد، هر کارت اعتباری چه سقفی و چه میزان اعتبار می پذیرد و می توان شرایط وام آن را بررسی و مقایسه نمود و اینکه آن بانک با چه های فروشگاههایی قرار داد دارد تا بتوان از آنان خرید کرد.
- آگاهی تمام وقت :هر روز می توانیم در هر کجا و هر زمان حسابمان را بررسی کنیم و هر گونه تراکنش واقع شده روی آنرا بررسی نماییم.و یا برای کسب اطلاعیه و خبر ،لازم نیست مسیر خانه تا بانک را طی نماییم ؛همه چیز در سایت موجود میباشد.
- می توانیم صورت وضعیت ماهیانه خود را دریافت کرده و آنرا با واقعیت مطابقت دهیم که آیا صحت و سقم آن مورد تأیید است یا خیر؟ اینکار بوسیله دانلود نمودن اطلاعاتمان از بانک مجازی صورت می پذیرد.
- امکان رؤیت تصویر چک هایی که صادر کرده ایم اعم از پرداخت شده و یا برگشت خورده ها و مقدار آنها .
- کاهش احتمال سوء استفاده: احتمال سوء استفاده و تقلب از حسابها به حداقل می رسد و در صورت تقلب در حساب،این موضوع قابل ردیابی و پیگیری می باشد و سریعاً متوجه آن می شویم. یعنی اگر برداشت غیرقانونی از حساب صورت پذیرد به محض وارد شدن به سایت بانک متوجه آن می شویم.
- بانکداری از دید مشتریان به سهولت و آسانی امکان پذیر می باشد زیرا هرگز در صبح یا شب منتظر بازگشایی بانک نخواهند بود و هرگز مجبور به حرکت و یا رانندگی در ترافیک به سوی بانک نخواهند بود زیرا بانک به سمت مشتری کشانده میشود نه مشتری به سمت بانک و هرگز زمان و وقت ارزشمند آنها صرف ایستادن در صف و سایر امور فیزیکی نخواهد شد.
- مدیریت :می توانیم وجوه خود را از هر جا و هر زمان و در تعطیلات هم مدیریت کنیم.
- عدم دریافت حق الزحمه برای انجام تراکنش ها.
نکته ایی که باید به آن دقت نمود این است که بسیاری از بانکها وب سایت دارند و یک سری خدمات به مشتریان ارائه می کنند ولی این دلیل بر مجازی دانستن آنها نمی باشد بلکه این قبیل خدمات بهبود خدمات پس از فروش و یا بهبود سیستم خدمات مشتریان تلقی میگردند نه بانکداری مجازی.
هر بانک مجازی میتواند در ارائه خدمات مجازی نوآور باشد و خدمات منحصر به فردی را به عنوان مزیت رقابتی ارائه کند به عنوان مثال بانک UBS سوئیس که یک بانک مجازی است خدماتی نظیر E-document یعنی تحویل سریع مستندات بانکی مشتری را در قالب دیجیتال ارائه کرده که این سیستم دارای مزایایی از قبیل : سرعت دسترسی سریعتر از E-mail ، دسترسی آنلاین به آن مستندات در هر زمان و هر مکان تا مدت 2 سال ، امکان دانلود و ذخیره بر روی PC که صحت این مستندات توسط امضای دیجیتال مشتری تعیین می شود . و یا خدمات دیگری را ارائه کرده تحت عنوان E-bill with paynet.
بررسی و تحلیل اشکالات وارده بر این نوع بانکداری
البته موارد فوق الذکر به این معنا نمی باشد که در بانکداری مجازی هیچگونه مشکلی وجود ندارد، لیکن اغلب مشکلات ناشی از مشکلات کاربری و اشتباهات کاربری می باشد. مثلاً بسیاری از مردم از بانکداری مجازی استفاده نمی کنند آنهم به علت نداشتن دانش در مورد آن. و یا اینکه در مقابل تکنولوژی مقاومت می کنند زیرا یادگیری آن را مشکل می دانند.
شاید یکی دیگر از اشکالات بانک مجازی حول و حوش ATM بگردد زیرا این بانک هیچ ماشین پرداختی ندارد و معمولاً یک سربار اضافی به شخص تحمیل می کند (اگر بخواهیم از ATM سایر بانکها برای برداشت پول استفاده کنیم) همچنین بانک مجازی هیچ پرداخت و سپرده گذاری از طریق ATM را قبول نمی کند و ناچاریم از طریق انتقال وجه از سایر حسابها به حساب مجازی خود پول به آن واریز نماییم.
ترس بی اساس دیگر اینکه بعضی از مردم فکر می کنند که بوسیله بانکداری مجازی محرمانگی اطلاعات آنان از بین می رود. اغلب مشکلات بانکداری مجازی به فراموش کردن کلمه عبور و یا به سرقت رفتن کلمه عبور بر می گردد که آن هم مشکل کاربری می باشد و ایراد و اشکال بانک محسوب نمی شود. یکی از اشکالات دیگر که شاید به ذهن خطور کند عدم پاسخگویی مناسب سرور بانک به مشتریان آن هم به علت وجود ترافیک روی سرور می باشد که این امر بر اساس آمارها به ندرت اتفاق افتاده است.
مشکل بعدی آنجا حادث شده که چک کاغذی را ( و نه چک دیجیتال) که مربوط به کسی دیگر است را اگر بخواهیم وصول نمائیم،از آنجا که بانک مجازی اجازه نمی دهد از طریق ATM واریز صورت پذیرد اغلب ناچاریم از ترکیب بانک سنتی(ATM) و بانک مجازی استفاده نماییم.
یکی از اشکالات وارده دیگر معروف است به منحنی آموزش بدین معنا که شاید استفاده از سایت بانک برای کاربران تازه وارد سخت باشد.یکی از ایرادات دیگر نیز، تغییرات ظاهر سایت بانک مجازی است که هنگام به روز رسانی ها و ارتقاء سایت ممکن است کاربر برخی مسیرها،لینکها و دکمه ها را گم کند.
و بزرگترین مانع برای اکثر مردم که سراغ بانکداری مجازی نمیروند این است که نمی توانند به آن اطمینان کنند؛ که این تصور اشتباهی میباشد.
]این نکته قابل تامل است که ذکر اشکالات و ایرادات وارده بر این نوع بانکداری دلیل بر نفی این بانک نمیباشد بلکه برعکس منظور طرح دغدغه های مشتریان و یا مدیران بانکها میباشد که متوجه این موضوعات باشند که این ایرادات با بومی کردن و فرهنگ سازی مناسب و همچنین با ارائه روشهای نوین در اینگونه بانکداری میتوانند مرتفع گردند و یک موضوع بسیار مفید را به خاطر برخی ایرادات کوچک کاملا مردود اعلام ننمایند .مانند سیر که منافع بسیاری دارد ولی به خاطر یک دلیل و آن هم بوی بد آن بسیاری از مردم با اینکه از مزایای آن آگاهند آن را مصرف نمیکنند که این صحیح نمیباشد.هدف از طرح ایرادات آشنائی با آنها و تحقیق و تفحص پیرامون رفع آنها میباشد و همواره انتقاد برای طرد موضوع استفاده نمیشود بلکه هدف از انتقاد میتواند سازندگی،شفاف سازی و مناسب سازی یک فرآیند باشد.در خصوص بانک مجازی نیز هدف نگارنده حمایت از این بانک میباشد و یادآوری این نکته که به دلیل این اشکالات و اشکال تراشیها، مزایای بیشمار آن فراموش نگردد و هراسی از اجرای آن در سیستم بانکداری کشور وجود نداشته باشد.[
امنیت در بانک مجازی
در بانک مجازی با توجه به اینکه تمامی امور اعم از نگهداری سوابق اطلاعات مشتریان ، تراکنش ها، نقل و انتقال وجوه از طریق تجهیزات الکترونیک انجام می گردد لذا لازم است بحث امنیت در آن به معنای تمام و کمال رعایت گردد. تهیه نسخه های پشتیبان به طور مداوم جهت بازگرداندن اطلاعات و یا ردگیری یک فرآیند مالی ضرورت کامل دارد. کنترل شدید ورود و خروجها همراه با ثبت IP میهمان (در صورت امکان) و داشتن یک سیستم نگاشت قدرتمند نیز از ملزومات دیگر است. همچنین استفاده از تجهیزات امنیتی شبکه مانندFirewall و یا تجهیزات مشابه نیز ضرورت دارد و از طرفی سرورها و سخت افزار شبکه بانک مجازی باید قدرتمند و دارای توانایی پردازش و ذخیره سازی به طور همزمان و در حد بالا باشد.
جهت ارتباطات اینترنتی نیز باید از پورتها و پروتکل های امن و ایمن استفاده نمود. به عنوان مثال از پروتکل SSL [6] استفاده نمود.الگوریتم Encryption یا رمزسازی نیز می بایست از پیچیدگی بالایی برخوردار باشد تا کلمات عبور به راحتی مورد هک واقع نشوند و در دست سودجویان قرار نگیرند.
در مجموع با توجه به موانع و مشکلات ترافیک شهری ، مصرف سوخت بالا، افزایش استرس در بین شهروندان بالاخص در صف بانکها، اتلاف وقت فراوان در بانکها (بنا بر اذعان معاون بانک مرکزی وقت در سال 84 ، سالانه 4 میلیارد دقیقه - چیزی بیش از 7610 سال- از وقت مردم در بانکها و آنهم فقط برای پرداخت قبوض چندگانه صرف می شود) ،تسهیل در امور بانکی بالاخص برای سالمندان و معلولین ، افزایش کارایی و اثربخشی فرایندهای مالی ، توسعه تجارت الکترونیک، گذر از محدودیت جغرافیایی و بسیاری موارد دیگر ایجاد بانک مجازی توصیه می گردد.
خدمات بانکداری مبتنی بر تلفن
بانکداری بوسیله تلفن ثابت یکی دیگر از انواع خدمات بانکی است که در خدمت بانکهای سنتی و برای ارائه تسهیلات بهتر و بیشتر به مشتریان می باشد. از مزایای این نوع سرویس دهی، عدم نیاز مراجعه به بانک و استفاده آسان از این سرویس و دسترسی تمام وقت به برخی خدمات در 24 ساعت شبانه روز و هفت روز هفته می باشد.
انواع خدمتهایی که در این روش می توان عرضه نمود عبارتند از :
- انواع استعلام ها از وضعیت حساب مانند استعلام صورت حساب یا موجودی
- وضعیت پرداختها، تأییدیه های وام
- آگاهی از خطاهای پرداخت
- آگاهی از زمانبندی واریز حساب ها
- تراکنش های مرتبط با حساب
- صورت حساب ، تأییدیه حساب
- زمانبندی کسورات ، صورت وضعیت وام ها، وضعیت پرداخت وام ها
- تغییرات دوره ای صورت حساب ها
- درخواست صدور دسته چک
- استعلام وضعیت یک چک
- استعلام تراکنشها تا 10 تراکنش قبل
- استعلام 5 بدهی یا اعتبار قبلی
- توقف پرداخت چک
- درخواست صدور کارت ATM
- مشکلات ناشی از پس ندادن کارت توسط ATM
- واحد پاسخگویی صوتی
- صدور PIN کد کارت ATM یا تغییر آن
- FAX کردن صورت حسابها
- متوقف کردن پرداخت ها
- مسدود کردن حساب
- درخواست صدور چک بین بانکی
- انتقال وجوه از طریق حسابهای خود و ...
بانکداری Mobile (M-banking)
بانکداری موبایل به شیوه ای اطلاق می گردد که در آن از سرویس های ارائه شده بر روی تلفن های همراه مشتریان ،جهت انجام تراکنش های بانکی و مالی و خرید و فروش استفاده می شود.
در این روش در اصل موبایل بانکی می شود در جیب مشتریان که همواره همراه او می باشد.
امروزه خدمات بانکی مبتنی بر موبایل به صورت یک مزیت رقابتی دربین بانکهای سنتی در آمده است و هر بانک می کوشد که خدمتی جدیدتر و متمایزتر از طریق تلفن همراه ارائه کند به گونه ایی که می توان یک مدل کسب و کار مبتنی بر موبایل [7] برای بانکها در نظر گرفت. با توجه به روند روزافزون تعداد سیم کارتهای ارائه شده و در نتیجه تعداد استفاده کنندگان تلفن همراه کلیه کوششها در کشور متمرکز بر این نوع سرویس دهی (البته فعلا از طریق SMS [8]) شده است.
چندین دسته خدمات از طریق M-banking ارائه میشود مانند: اطلاعات حسابها، انتقال و پرداخت وجوه، پشتیبانی سرمایه گذاری و...
که می توان به عنوان مثال در دسته اطلاعات حسابها موارد زیر را نام برد:
- شرح مختصر صورت وضعیت ها و چک کردن سابقه حساب
- هشدار هنگام تغییرات رخ داده در حساب بانکی
- زیرنظر گرفتن شرایط واریز به حساب و سپرده گذاری
- دسترسی به صورت حساب وام ها
- دسترسی به صورت حساب و موجودی کارتها
- چک کردن بیلان مالی
- مدیریت بیمه نامه
- مدیریت برنامه های بازنشستگان
- وضعیت چک یا توقف پرداخت یک چک
و از دسته خدمات پرداخت ها و انتقال ها می توان موارد زیر را نام برد:
- انتقال وجه درون کشور یا حتی خارج کشور
- جابجایی محدود پول
- فرآیندهای پرداخت تجاری مانند خرید و فروش
- فرآیندهای سندهای مالی
- پرداختهای یک به یک یا شخص به شخص
در دسته پشتیبانی نیز موارد زیر دیده می شود:
- درخواست دسته چک و کارت اعتباری یا کارت بدهی
- تبادل داده ها و اطلاعات از طریق پیام یا E-mail مانند ارائه شکایت یا پیگیری یک مورد خاص
- مکان یابی ATM
در این روش از سرویس دهی چند چالش مهم وجود دارد که به تکنولوژی بر میگردند و نه به خود بانکداری همراه. یکی از این چالشها استفاده از پروتکل های ارتباطی مختلف و غیر همنوع می باشد که در بانکداری های همراه متعددی مورد استفاده قرار می گیرند. زیرا برنامه های مختلفی که این خدمات را ارائه می کنند از طریق پروتکل های مختلفی تبادل اطلاعات می کنند لذا در هنگامیکه دو برنامه مختلف و یا دو پروتکل مختلف بخواهند با هم تبادل و تعامل کنند احتمال بروز مشکل وجود دارد در نتیجه بهتر است از پروتکل های عمومی و فراگیر استفاده گردد.
دومین چالش به سخت افزار گوشی همراه و برنامه های تعبیه شده در آن بر می گردد. بزرگترین چالش بانک این است که چگونه به تمامی مشتریان با انواع گوشی های موبایل خدمات ارائه کند. مثلاً برخی فقط SMS را پشتیبانی می کنند برخی WAP [9] را و برخیJ2ME را.یکی دیگر از چالشهای بانکداری موبایل توزیع مشتریان در مناطق مختلف جغرافیایی است . مثلآً کاربری که موبایلش قابلیت WAP دارد وقتی وارد منطقه جغرافیایی یا کشوری می شود که هنوز موبایل نسل قدیم در آن استقرار دارد و قابلیت WAP ندارد آنگاه بانک چگونه می تواند به او خدمت تحت wap عرضه کند؟
مواردی که در خصوص بانکداری مجازی در خصوص امنیت بیان شد در این شیوه نیز می بایست رعایت گردد زیرا امکان سوء استفاده های بسیاری از کلمات عبور یا MPIN [10] مشتریان وجود دارد. از طرفی در پس زمینه نیز تجهیزات امنیتی و شبکه و سرور قدرتمند باید وجود داشته باشد.
بانکداری موبایل عمدتاً بر دو روش انجام می پذیرد یکی SMS و دیگری WAP .
از آنجا که WAP در همه مناطق جغرافیایی و یا هر کشوری قابل استفاده نیست و از طرفی شاید سرعت دسترسی به آن پایین باشد و یا اینکه کار با WAP سخت تر از SMS است )به عنوان مثال باید حتماً شماره گیری کرد و به اینترنت وصل شد ( و از طرفی باید مدل خاص گوشی با قابلیت اتصال به اینترنت داشت و یا اینکه هزینه اینترنت به حساب مشتری می افتد و تنظیمات آن هم شاید مشکل باشد ترجیحاً تمرکز بانکداری موبایل بر سرویس SMS قرار گرفته است.
بانکداری SMS (SMS-banking)
این نوع بانکداری به شیوه ای اطلاق می گردد که در آن سیستم بانک از طریق دریافت SMS خاص مشتری خدمت خواسته شده متناسب با آن را به مشتری عرضه می دارد و تنها بستر ارتباطی SMS می باشد بدون نیاز به حضور فیزیکی مشتری.
از لحاظ ساختار،یک شبکه ارتباطی sms-banking میتواند به صورت زیر باشد:
کاربر از طریق تلفن همراه یک پیامک به بانک ارسال میکند.این پیامک در bulk sms server provider دریافت میشود و این سرور نیز این پیام را به برنامه بانکداری موبایل[11] تحویل میدهد. این برنامه خود واسط بین برنامه هسته مرکزی[12] و bulk sms server میباشد.هسته مرکزی شامل مشخصات کاربری مشتریان میباشد و با توجه به نیاز مشتری و قالب پیامک ارسال شده توسط مشتری، به او پاسخ میدهد.
دو روش برای ارتباط مشتری با بانک از طریق پیامک وجود دارد:
1- در روش اول بانک در ازای هر تراکنش که روی حساب مشتری روی میدهد یک پیامک برای او ارسال میکند تا او را همواره از بروز آخرین تغییرات در حسابش مطلع سازد.مثلا در هنگام انتقال وجه از حسابی به حساب دیگر.این روش اتوماتیک انجام شده و کاربر نقشی در آن ندارد و فقط میتواند مشترک این نوع سرویس بشود یا اینکه انصراف دهد.این روش به push هم معروف میباشد.
این اطلاعات از دو روش خاص به مشتری ارسال میگردد:
· E-Mail to Mobile (E2M) : در این روش هسته مرکزی از طریق یک آدرس منحصر به فرد، یک Email به برنامه کاربردی بانک موبایل ارسال میکند. این پیام میتواند شامل شماره موبایل مشتری باشد. سپس برنامه بانکداری موبایل آنرا در قالب خاصی مثلا تگ xml در آورده و به سرور برنامه فراهم کننده سرویس ارسال میدارد و این برنامه نیز برا ساس آن ،اطلاعاتی که از تگ xml استخراج مینماید را به صورت پیامک از طریق حامل بیسیم [13]که وظیفه اش ارسال پیامک است به مشتری ارسال میدارد.
· Database to Mobile (D2M) : در این روش برنامه بانکداری موبایل، مکررا به پایگاه داده بانک سرکشی میکند و در صورت وقوع رویداد جدید و مهم پیغامی را به سوی سرور برنامه فراهم کننده سرویس ارسال میدارد که قالب این پیام میتواند مانند E2M باشد.سپس از آنجا به حامل بیسیم ارسال شده تا به مشتری ارسال گردد.
2- در روش دوم بانک بنا بر درخواست مورد نظر مشتری پاسخ خاصی را برای او ارسال میدارد.مانند تقاضای رویت مقدار موجودی حساب.در اینجا آغاز کننده مشتری است که ابتدا یک پیامک در قالب از پیش تعریف شده به بانک (bulk sms) ارسال میدارد و بر اساس شماره تلفن و کد مربوط به پیام که تعیین کننده این موضوع است که چه نوع درخواستی رسیده است،آن پیام به سمت سرور بانکداری موبایل ارسال شده و از آنجا نیز به هسته مرکزی ارسال میگردد.در آنجا پیام پردازش شده و بر اساس نیاز مشتری ،پاسخ مورد نظر او ارسال میگردد.این روش به pull معروف میباشد.
از نظر معماری یک شبکه بانکداری موبایل میتواند به صورت زیر باشد:
و از نظر ساختار امنیتی میتواند به صورت زیر باشد:
ارتباط بین سرورها و یا حامل بیسیم از طریق پروتکل SSL [14] صورت میپذیرد تا امنیت و محرمانگی اطلاعات حفظ گردد.به عنوان مثال در bulk server و mobile banking application آسیب پذیریهائی وجود دارد که میتواند مورد سوء استفاده و یا سرقت اطلاعات واقع شود.مثلا شخص نفوذگر میتواند یکی از دو درخواستهای https که در شکل صفحه قبل مشاهده میشود را بازسازی کند و از این طریق به شناسه کاربری و یا به اطلاعات حساب مشتری دست یابد.
SMS در این شیوه بانکداری نقش کارت اعتباری[15] را دارد و به زعم برخی حکم ATM را.
برخی از خدماتی که ازطریق این شیوه میتوان به مشتریان ارائه کرد عبارتند از:
صورتحساب موجودی – استعلام حسابهای مالی – مدیریت پرداختهای حساب – انتقال حساب شخصی – پرداخت کارت اعتباری – درخواست صدور دسته چک – توقف درخواست و یا پرداخت چک – آزاد کردن چکهای متوقف شده – استعلام وضعیت چک – آخرین 5 سابقه تراکنشها – تغییر pin – خرید به روش پیش پرداختی – استعلام حسابهای جاری و سپرده – استعلام سرمایه گذاریها – استعلام کارت اعتباری – موجودی پول در حساب (اگر بیشتر و یا کمتر از حد معینی شد اتوماتیک اعلام گردد)و...
مطالعه موردی بانکداری پیام کوتاه در بانک پنجاب
در این بانک خرید و پرداخت از طریق sms صورت میپذیرد .این بانک امکانات زیر را از طریق sms عرضه میدارد:
صورت وضعیت موجودی – آخرین 3 تراکنش – وضعیت پرداخت چکها – درخواست دسته چک – بیلان پرداختها
این بانک sms را یک ATM میداند و بدین طریق میگوید که هر مشتری یک بانک یا ATM در خانه و یا جیبش دارد؛ و همانطور که برای استفاده از ATM یک کارت لازم است ،برای استفاده از SMS نیز یک موبایل و برای استفاده از هر دو سیستم نیز یک کلمه عبور امنیتی لازم است.این بانک اسم این سرویس را کیف پول همراه[16] مینامد . با این تسهیلات مشتری میتواند از طریق پیامک به معامله بپردازد و پول پرداخت یا دریافت نماید . در این روش ابتدا شماره موبایل مشتری ارزیابی شده و در صورت مجاز بودن ، کاربر MPIN خود را وارد میکند تا وارد سیستم موبایل بانک شود.ابتدا مشتری باید در این سرویس ثبت نام کند. روش بدین صورت است که مشتری درخواست خود را در قالب خاصی به صورت زیر ارسال میکند و بانک پیام تایید شده را بر میگرداند .سپس مشتری به نزدیکترین شعبه مراجعه نموده تا رسما ثبت نام نماید. پس از آن مشتری قادر است با تمام فروشندگانی که در این سیستم دارای کد هستند معامله نماید. برای ثبت نام در این سیستم ،مشتری باید پیام به فرمت زیر را از طریق sms ارسال دارد:
”Reg [blank][ account number] [blank][ debit card number]”
این پیامک به شماره مخصوص بانک ارسال میشود.
برای پرداخت به یک مشتری دیگر به عنوان انتقال وجه یا خرید از آن مشتری ،باید عبارت زیر را وارد نماید: ”pay[blank][merchant code][blank][amount][blank][debit card number]”
و این پیامک را به شماره مخصوص بانک ارسال کند. این تراکنش به صورت آنلاین تایید شده و وجه از مشتری به فروشنده منتقل میگردد و بانک پس از خاتمه ازطریق sms به هردو طرف معامله وضعیت جدید حساب را اعلام میکند. برای خروج از موبایل بانک، باید کلمه logout به بانک sms شود تا session مربوط به آن مشتری بسته شود.البته در این روش از پرداخت ، تا سقف معینی میتوان خرید نمود.اگر رمز عبور مشتری فراموش شود و یا شخصی بخواهد تصادفا وارد موبایل بانک فرد دیگری شود، سیستم سه مرتبه تلاش را میپذیرد و در صورت عدم موفقیت در ورود ، سرویس پیامک آن مشتری در سرور بانک همراه قفل میگردد.
مثالی از کاربرد سیستم امنیت صوتی در بانکداری موبایل
یکی از مشکلات کاربران سیستمهای محاوره ای انتخاب و محفوظ نگاه داشتن کلمه عبور مناسب میباشد.اغلب کلمات عبور نا امن بوده و به راحتی و با الگوریتمی خاص میتوان آنرا به دست آورد. یا اینکه شخص صاحب آن به علت فراموشی مکرر کلمه عبور خود ، لازم است که آنرا در جائی که همیشه در دسترس باشد یادداشت کند و این نیز از میزان امنیت آن خواهد کاست.لذا متخصصین بر آن شدند تا از سایر روشهای تشخیص مانند اثر انگشت،مردمک چشم و یا حتی صدای کاربر یا مشتری برای تعیین هویت در سیستمهای امنیتی استفاده نمایند.روشی که در بانکداری موبایل بیشتر برای استفاده مناسب میباشد "کلمه عبور صوتی" میباشد.سیستمی طراحی شده تحت عنوان "کلمه عبور صوتی"[17] که با دقت فراوان صدای کاربر را به عنوان کلمه عبور دریافت میکند و با نمونه از پیش ضبط شده مطابقت میدهد و در صورت منطبق شدن آن را مجاز به ورود میسازد. هم اکنون نسخه 6 این برنامه تهیه شده است و در بیش از 20 کشور مهم دنیا در سازمانهای بزرگ که امنیت برای آنان حیاتی میباشد مورد استفاده قرار گرفته است. از خصوصیات این نوع برنامه خاص میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
عدم وابستگی به زبان ؛ عدم وابستگی به آهنگ و لهجه صدا(که این مزیت باعث شده سعی در تقلید صدا ناموفق باشد)؛ دارای دقت فراوان بوسیله جدیدترین تکنولوژی هوشمند روز ؛امنیت یکپارچه ؛نصب و تنظیم آسان ؛ آسودگی ؛ نفوذ نا پذیری ؛ احراز هویت امن و بر اساس چندین فاکتور.
این سیستم با یک سرور IVRs [18]( یک وب سرور و یک سرور تشخیص صدا) امنیت کار را فراهم میکند. کلمه عبور تلفظ شده از طریق تلفن منتقل شده و به IVR و سرور وب میرسد و در آنجا عبارت بدست آمده به سرور تشخیص دهنده آوا ارسال شده تا تایید هویت صورت پذیرد.سپس پاسخ تهیه شده ارسال میگردد و در صورت تایید ،ارتباط با خدمات بانکی(یا هر مورد دیگری) برقرار میشود.مزیت این روش به روش وارد کردن MPIN این است که احتمال سرقت کلمه عبور ، سوء استفاده از آن و یا حتی فراموشی آن بسیار کمتر میشود.
شمای کلی چگونگی ارتباطات در سیستم کلمه عبور صوتی
نگاهی به بانکداری مبتنی بر ATM و کارت اعتباری در ایران
بکارگیری ماشین خود پرداز میتواند در بانکداری الکترونیک مثمر ثمر باشد ولی میبایست از تمام قابلیتهای آن سود جست و نه فقط از مزیت پرداخت آن .ATM در کشور ما نمیتواند به صورت مطلوب مشکلات بانکی را حل نماید .مثلا ATM در هر مرتبه از پرداخت سقف 40 هزار تومان را رعایت میکند و در مجموع روزانه بیش از 160 هزار تومان بوسیله ATM نمیتوان برداشت نمود . با توجه به بالا بودن هزینه ها گاهی این مقدار نمیتواند مشکلات مشتری را مرتفع سازد و از طرفی نمیتوان این سقف را بالاتر برد و یا پول بیشتری در دستگاه قرار داد.لذا ،ATM در کشورهائی میتواند کارائی لازم در پرداخت را داشته باشد که واحد پول آن کشور در مقابل ارز بین المللی ارزش بالائی داشته باشد و از طرفی مقدار کم پول ، پاسخگوی نیاز مشتریان باشد.اگر سقف 160 هزار تومان را مثلا با سقف 150 یورو در اروپا (که این مقدار برای مصرف روزانه یک شهروند اروپائی زیاد نیز میباشد) مقایسه کنیم ؛ خواهیم دید که در کشور ما این سقف یک میلیون و ششصد هزار برابر واحد پول ما، یعنی ریال میباشد و این در حالیست که در اروپا سقف 150 یورو تنها 150 برابر واحد پول آنجا میباشد.این مقدار برای ما 160 برگ اسکناس یکهزار تومانی(وجه رایج در خود پردازها) میشود ولی به یورو میشود تنها دو برگ اسکناس.( مثلا یک 100 یوروئی و یک 50 یوروئی).اگر در هر بار شارژ دستگاه 8 میلیون تومان پول در دستگاه بگذارند میشود هشت هزار برگ یکهزار تومانی و این هشت میلیون تومان فقط 50 نفر مشتری متقاضی 160 هزارتومان پول(سقف پرداخت روزانه بوسیله ATM) را با تعداد 160 برگ اسکناس تامین میکند، در حالیکه این هشت هزار بر گ در ATM مورد مثال در اروپا 4000 نفر را با 150 یورو و فقط با دو برگ اسکناس تامین میکند.از طرفی به ازای هر بار شارژ دستگاه ATM مورد مثال در اروپا میبایست ATM ما 80 بار شارژ گردد تا بتواند فقط از نظر تعداد تامین شوندگان (4000 نفر) با ATM اروپائی برابری کند که تهیه این تعداد برگ اسکناس کار آسانی نمیباشد.این مثال این موضوع را میرساند که ATM در کشور ما نمیتواند بطور کارآمد بر کاهش مراجعات بانکی و کاهش ترافیک و یا تامین نیاز مشتریان که اغلب در لحظه ای خاص نیاز مبرم به پول دارند موثر باشد.لذا میبایست ATM را با بومی سازی برای کشور و فرهنگ خود بهبود بخشیم.به عنوان مثال میتوان حجم مخزن پول را افزایش داد تا بتوان اسکناسهای بیشتری در آن قرار داد ویا از اسکناسهای جدید با مبالغ بالاتر استفاده نمود. مثلا یک یا دو صفر را از واحد پولی عرف حذف شده پنداشت و اسکناسهای 10 یا 20 هزار تومانی در آنها قرار داد.در مجموع نباید به ATM فقط به چشم یک ماشین پرداخت صرف نگریست بلکه میبایست به دید یک کیوسک چند منظوره جهت انجام انواع مختلف تراکنشهای بانکی نگریست و آن را در این راستا تقویت و بهبود بخشید. در خصوص کارت اعتباری نیز کارتهای اعتباری ما ( یا کارت بدهی [19]) آنگونه که عنوان میشود نمیتواند همه مشکلات مشتریان را مرتفع سازد. مثلا یک کارت اعتباری در کشور ما نمیتواند ترافیک خیابانها را کاهش چشمگیری دهد و یا مانع خروج مردم از خانه برای خرید ویا سایر امورات بانکی گردد. بلکه کارتهای اعتباری و یا بدهی ما فقط جمعیت را از پشت باجه بانک به پشت پنجره بانک منتقل میکند و نقشی در کاهش ترافیک و یا خروج مردم از خانه ندارد زیرا برای کار با این قبیل کارتها میبایست حتما از خانه خارج شد و به دستگاههای مربوطه مانند ATM یا pos مراجعه نمود.که با توجه با مشکلات ذکر شده در فوق که در خصوص ATM شرح داده شد این جمعیت با خارج از سرویس شدن ATM ، از پشت بانک به درون بانک سرازیر میشوند و مشکلی به صورت اساسی و دائمی حل نمیگردد.
با این تفاسیر باز هم مزایای بانک و بانکداری مجازی و خدمات آن بیشتر هویدا میگردد ونیاز به ایجاد آن بیش از پیش احساس میگردد زیرا فقط بر بستر اینترنت و در قالب تجارت الکترونیک میتوان مشکلات فوق را بر طرف نمود.
مزیت رقابتی در بانکداری
زمانی ATM و چکهای جاری فراگیر مزیت رقابتی محسوب میشدند ولی امروزه دیگر نمیتوان اینگونه قضاوت نمود.برخی بانکها دست به
نوآوری زده و اقدام به ایجاد شعبه سیار ATM نموده اند که میتواند مفید باشد و خدمتی متمایز تلقی گردد و موقتا مزیت رقابتی محسوب گردد
ولی مشکلات بانکداری ما میبایست اساسی حل گردند.
در بانکداری و مخصوصا بانکداری الکترونیک هر بانکی میتواند یک سری خدمات منحصر به فرد برای متمایز کردن خدمات خود به عنوان مزیت رقابتی ارائه کند.به عنوان مثال در بانکداری مجازی میتوان کلیه تعرفه ها را برای تمامی تراکنشهای مشتریان صفر در نظر گرفت تا مشتریان بیشتری جذب بانک گردند و یا مشتریانی که دارای حجم تراکنش مالی بسیاری میباشند را در پاداش کارانه بانک و یا سود ناشی از حذف تحویلداران (در بانک مجازی) سهیم نمود.در بانکداری موبایل میتوان تعرفه پیامکهائی را که مشتریان برای ارتباط با بانک مورد نظر ارسال میکنند را از طرف بانک تخفیف ویژه داد و یا به ازای هر 5 پیامک که مشتری به بانک میزند یک پیامک رایگان و به حساب بانک انجام شود. در مجموع بوسیله تحقیق روی بازار و مشتری باید بتوان خدماتی متمایز از سایر بانکها به عنوان مزیت رقابتی ارائه نمود.
الزام به تغییر نظام تبلیغاتی بانکها
امروزه تبلیغات و شگردهای متنوع تبلیغات در صدا و سیما و دیگر رسانه ها به صورت ابزاری قدرتمند برای جلب مخاطب در آمده است و هر بانک سعی در بزرگتر و بهتر جلوه دادن میزان جایزه هایش و یا در متمایز جلوه دادن نوع جایزه اش دارد تا بتواند بدین طریق مشتریان بیشتری را با مبالغ بیشتر جذب نماید و برخی بانکها هم به بالا بردن میزان سود تعلق گرفته به سپرده گذاریها روی آورده اند و آن را مزیت رقابتی خود قلمداد میکنند . در کل اکثر مشوقهائی که ارائه میکنند حول محور مالی و مادی میگردد.اما امروزه دیگر موعد اینگونه تبلیغات به سر آمده و باید روشهای تبلیغاتی بانکها مورد بازبینی و فرایند کسب و کار آنها نیز، مورد بازمهندسی قرار گیرد.امروزه تغییر در چگونگی ارائه روشها و خدمات جدید مزیت رقابتی عمده محسوب میشوند نه میزان جایزه.مثلا بانکداری موبایل یا بانکداری مبتنی بر wap و یا فراهم آوردن برنامه های کاربردی قدرتمند جهت استفاده از کارتها و یا تلفن همراه برای ایجاد خدمات بیشتر و بهتر نظیر خریدهای اینترنتی و آنلاین از منزل و کمک به توسعه تجارت الکترونیک میتواند مزیت رقابتی محسوب گردد.و نباید صرفا جایزه را برای جلب مشتری به کار برد چون این مورد خود باعث عقب ماندن و پسرفت سیستم بانکی ما میشود زیرا به زعم بانک: "ما در جلب مشتری به بانک موفق بوده ایم و همین برای ما کافیست پس لازم نیست به دنبال خدمات دیگر(جدید) و صرف سایر هزینه ها برای به دست آوردن مشتری برویم".و واقعیت نیز همین است که وقتی مشتریان به راحتی به بانک سرازیر میشوند، بانک به سراغ تحقیق و توسعه در زمینه بازاریابی و تکنیکهای جدید جلب مشتری وارائه خدمات نوین و الکترونیک بانکی نخواهد رفت و در دراز مدت این به ضرر بانک،نظام بانکی و در کل موقعیت اقتصادی و سرمایه گذاری کشور است.اگر این هزینه هائی که صرف جایزه ها و قرعه کشی ها میشد صرف توسعه بانکداری الکترونیک میشد اکنون ما در وضعیت به مراتب مناسبتری در سطح داخلی و بین المللی از نظر نظام بانکی قرار داشتیم.
نتیجه گیری
امروزه با توجه به هزینه های خروج از منزل و صرف وقت فراوان در صف بانک یا ترافیک ما بسیار مشتاقیم که در خانه بمانیم و از آنجا به انجام امور بانکی بپردازیم که بانکداری الکترونیک و از همه مهمتر بانک مجازی این امکان را برای ما فراهم میسازد.بانکداری مجازی به نوعی میتواند با کار از راه دور (کار در خانه) مقایسه شود و بسیاری از مزایائی که کار از راه دور به ما میدهد را در بانک مجازی خواهیم یافت و هر دوی این تمهیدات این امکان را به شهروندان میدهند که در خانه بمانند و به انجام امور بپردازند و باعث کاهش ترافیک،هزینه ها،اتلاف وقت و انرژی گردند. ثانیا بانکداری مجازی امکان مناسبی برای سالمندان و بازنشستگان و معلولین میباشد تا آنان نیز بتوانند به راحتی مشغول امور بانکی خود در منزل گردند.در این مقاله سعی شد برخی از مهمترین ابزار بانکداری الکترونیک مورد بررسی قرار گیرد.استفاده ازاین ابزار نه تنها برای مردم مفید خواهد بود بلکه در دراز مدت درآمدزائی بسیاری برای بانک در پی خواهد داشت و از طرفی باعث میشود که بانک در عرصه شدیدا رقابتی دوام آورد و پویائی خود را حفظ نماید . در غیر اینصورت روز به روز از تعداد مشتریان آن بانک کاسته خواهد شد.از طرفی بانکداری خصوصی در کشور باید تقویت گردد و توسعه یابد و سعی در فرهنگسازی مناسب در خصوص چگونگی نگرش به این بانکها نمود.این قبیل بانکها ثابت کرده اند که در ارائه خدمات الکترونیک بانکی و با توجه به سابقه اندکی که دارند ،چیزی از سایر بانکهای بزرگ دولتی کم ندارند و در برخی موارد حتی پیشتازی و نوآوری نیز داشته اند.
از بین انواع بانکداری که معرفی شده است بانک مجازی میتواند یک مزیت رقابتی ممتاز تلقی گردد که با ایجاد آن میتوان به توسعه کسب و کارها ؛توسعه تجارت الکترونیک و افزایش سهم کشور در این مهم ؛رونق اقتصادی؛افزایش سرمایه گذاریهای خارجی و رفاه مردم دست یافت. همچنین لازم است که بانک مرکزی و سایر شعب مرکزی بانکهای کشور، چشم اندازهای تحقق بانکداری الکترونیک در کوتاه ، میان و بلند مدت خود را ترسیم نمایند و استراتژی مناسب جهت تحقق این چشم انداز را اتخاذ نمایند.
