کارت بانکی چیست :: ترویجگران بانکداری الکترونیکی و ابزارهای نوین مالی

تاریخچه کارت های بانکی

استفاده از کارت های بانکی اولین بار از دهه ١٩٥٠ در دنیا آغاز شد. در کشور ما نیز در راستای توسعه بانکداری الکترونیک و اتوماسیون سیستم بانکی و همگام با استقرار سیستم های یکپارچه و متمرکز بانکداری، امکان استفاده از آن بعنوان ابزار برداشت مهیا گردید.

مشخصه های کارت

شماره کارت

شماره کارت یک عدد ١٦ رقمی می باشد که برای سهولت در خواندن و بخاطر سپاری، بصورت چهار مجموعه چهار رقمی بر روی کارت درج می گردد.
اجزای تشکیل دهنده شماره کارت برای مثال در بانک صادرات ایران بشرح زیر می باشد :

•شش رقم اول ( ٦٠٣٧٦٩ ) معرف شماره شناسایی بانک یا (BIN Bank Identification Number) می باشـــــد. ( ٦٠٣٧٦٩ نشان دهنده این است که کارت متعلق به بانک صادرات ایران می‌باشد ).

•دو رقم بعدی ( ١١ ) معرف کد محصول می باشد. انواع مختلف کارت های بانکی از قبیل کارت بدهکار ، کارت پیش پرداخت ( بن کارت ، کارت هدیه و ... ) ، کارت اعتباری و ... دارای کد محصول مجزا می باشند.

•هفت رقمی بعدی ( ٢٩٨٧٦٥٤ ) معرف شماره سریال کارت می باشد.

•رقم آخر ( ٢ ) رقم کنترلی ( Check Digit ) می باشد.

CVV٢

CVV٢ یا Card Verification Value عددی سه و یا چهار رقمی است که بر روی کارت درج شده است.

تاریخ انقضا

عددی چهار رقمی است که بر روی کارت درج گردیده و نشان دهنده تاریخ انقضای کارت می باشد و مشـــــتری می بایست در این تاریخ با مراجعه به یکی از شعب بانک نسبت به تعویض کارت خود اقدام نماید. به عنوان مثال، درج ١١/٩٢ بر روی کارت نشان دهنده آن است که این کارت در بهمن ماه سال ٩٢ منقضی می‌گردد.

رمز اول کارت

عددی چهار رقمی است که برای اولین بار در پاکت جداگانه ای به همراه کارت، تحویل مشتری می گردد و مشتری باید با مراجعه به دستگاه خودپرداز آن را تغییر دهد. در درگاه هایی که نیاز به حضور فیزیکی کارت وجود دارد از قبیل دستگاه های خودپرداز (ATM) و پایانه های فروش (POS) از رمز اول کارت استفاده می گردد.

رمز دوم کارت

عددی بین پنج تا دوازده رقمی می باشد که در درگاه هایی که نیاز به حضور فیزیکی کارت وجود ندارد از قبیل تلفنبانک، همراه بانک و درگاه خرید اینترنتی ، به همراه شماره کارت برای احراز هویت ، مورد استفاده قرار می گیرد ( در درگاه خرید اینترنتی علاوه بر درج موارد یاد شده ، تاریخ انقضا کارت و CVV٢ نیز می بایست مشخص گردد ).

مشتری می تواند با مراجعه به دستگاه خودپرداز ، این رمز را برای اولین بار ایجاد نماید و یا آن را تغییر دهد.

انواع کارت های بانکی

کارت های بانکی را بر اساس شیوه تسویه و فناوری مورد استفاده در آن طبقه بندی می نمایند.

کارت های بانکی بر اساس شیوه تسویه

١.کارت های بدهکار ( Debit Card )

این نوع از کارت ها با اتصال به یک یا چند حساب بانکی ( قرض الحسنه جاری، قرض الحسنه پس‌انداز، سپرده کوتاه مدت ) امکان انجام عملیات مالی ( برداشت وجه ، انتقال وجه ، خرید و ... ) را تا سقف موجودی حساب ، فراهم می نمایند. به عبارت دیگر قبل از این که دارنده کارت خرید خود را انجام دهد ، باید معادل مبلغ خرید در حساب مرتبط ، وجه نقد وجود داشته باشد.

٢.کارت های اعتباری ( Credit Card )

در این نوع کارت ها ، بانک بر اساس اعتبارسنجی مشتریان خود ، به یک میزان معین ، اعتبار به آنها اختصاص می دهد. دارنده کارت اعتباری می تواند با این کارت ، نسبت به خرید کالا و خدمات از طریق دستگاه های پایانه فروشگاهی (POS) اقدام نماید. صورتحساب خریدهای انجام شده در سررسید‌های معین برای صاحب کارت ، ارسال می گردد که در آن کلیه خریدها با جزئیات کامل ذکر شده است. دارنده کارت می تواند بخشی از کل مبلغ صورتحساب را بپردازد و مابقی بدهی خود را به صورت اقساط ، طی چند ماه تادیه نماید. البته در این صورت باید درصد مشخصی سود نیز پرداخت نماید.

٣.کارت های پیش پرداخت ( Prepaid Card )

شارژ این نوع از کارت ها توسط روال های از قبل تعریف شده در بانک و با مبلغ مشخصی صورت می‌گیرد. بعنوان نمونه می‌توان به بن کارت الکترونیکی (جایگزین بن های کاغذی سازمان ها) و کارت هدیه اشاره نمود. این کارت ها می توانند با رمز یا بدون رمز و همچنین قابل شارژ یا یکبار مصرف باشند.

کارت های بانکی بر اساس فناوری مورد استفاده

١.کارت با نوار مغناطیسی ( Magnetic stripe Card )

این تکنولوژی هم اکنون در اکثر کارت های بانکی جهان مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش اطلاعات مربوط به کارت به صورت کدهای مخصوص در نوار مغناطیسی در پشت کارت تعبیه می گردد.

نحوه استفاده از این کارت ها بدین ترتیب است که دارنده کارت به یکی از دستگاه های مجاز مانند پایانه های فروش (POS) مراجعه نموده و با کشیدن کارت خود و وارد نمودن رمز اول کارت، اقدام به انجام تراکنش می نماید. این کارت ها جهت انجام عملیات مالی و غیر مالی از طریق دستگاه های ATM نیز قابل استفاده می باشند.

٢.کارت تراشه دار ( Chip Card )

اطلاعات مستقیماٌ بر روی این کارت ها ذخیره می‌شوند. بر این اساس کارت های تراشه دار بر خلاف کارت های مغناطیسی، قابلیت انجام تراکنش بدون نیاز به ارتباط مستقیم با شبکه بانک را دارند.

این نوع کارت ها بر اساس نوع تراشه و قابلیت هایی که دارند برای مصارف گوناگونی طراحی و تهیه می گردند، که می توان آنها را به دو گروه عمده زیر تقسیم نمود :

•کارت های حافظه ای
•کارت های هوشمند

تراکنش های مجاز برای انواع کارت ها در درگاه های مختلف

کارت بدهکار ( Debit Card )